Oprawa wydruku jest jednym z najważniejszych etapów prac introligatorskich. W dużym stopniu to od niej zależy, jak trwała będzie cała konstrukcja produktu. Niemniej ważna jest jej estetyka -również ona świadczy o jakości złożenia wydruku. To właśnie szczegóły decydują o tym, czy uznajemy rzecz za wartościową.

Czym są oprawy? Podstawowa klasyfikacja

Najprościej ujmując, oprawa to połączenie okładki i wkładu publikacji. Zależnie od zastosowanej technologii wykonania, według wykładni podręcznikowych wyróżnia się trzy podstawowe kategorie łączenia: proste, złożone i specjalne. Każda z wymienionych grup dzieli się na bardziej szczegółowe typy, które zostaną scharakteryzowane w dalszej części artykułu – wcześniej warto zapoznać się ze specyfiką podstawowych klas.

Oprawy dzielimy na:

• Proste, czyli takie, w których grzbiet okładki zostaje stale połączony z grzbietem wkładu poprzez sklejenie, zszycie drutem lub nićmi. Charakteryzuje je średni lub niski poziom wytrzymałości. Ich zdobienie polega zazwyczaj na zadrukowaniu okładki. Produkcyjny minimalizm sprawia, że świetnie sprawdzają się w codziennym użyciu, przy cienkich wydaniach o użytkowym charakterze. Należą do nich:

• oprawy zeszytowe – ich kluczowe cechy to: mała grubość, jednoskładkowy wkład, zszycie drutem. Przykładów takiej oprawy można szukać wśród czasopism i zeszytów.
• przylegające lub zakrywające – stosuje się w nich wkład kartkowy lub wieloskładowy. Komplety łączone są najczęściej klejem z frezowaniem. Koszt produkcji jest niski. Nie są przeznaczone do długiego użytkowania.

• Złożone, do wykonania których używa się tak zwanych wyklejek, dzięki którym grzbiety obu części nie łączą się ze sobą bezpośrednio. Między nimi pozostaje niewielka przestrzeń. Są bardzo wytrzymałe. Najczęściej łączenia wykonuje się poprzez zszycie nićmi. Dobierane okładki przeważnie są twarde (złożone jednorodne lub złożone kombinowane), choć możliwe jest wykonanie wersji miękkich (złożone przylegające). Kojarzą się z eleganckimi, bardzo estetycznymi i zdobionymi wydaniami.

• Specjalne, obejmujące wszystkie inne sposoby łączenia elementów publikacji. Stosuje się je w drukach okolicznościowych. Ich właściwości są zróżnicowane, zależnie od potrzeb Klienta. Ich przykładami mogą być katalogi, materiały reklamowe, kalendarze, notesy, dokumenty.

Podstawowy podział pozwala na ogólne wyobrażenie wyglądu przygotowywanej publikacji. Aby móc świadomie zaprojektować wydruk, należy jednak nieco bliżej przyjrzeć się specyfice technologii wykonania.

Techniczna strona oprawy

Opisy podręcznikowe często różnią się od określeń na co dzień używanych w komunikacji między osobą oprawiającą druk a Klientem. Warsztat introligatora daje całe spektrum możliwości wykonania opraw. Warto przyjrzeć się najchętniej wybieranym opcjom.

Popularne rodzaje opraw

• Oprawy miękkie klejone – najczęściej wykorzystywane do masowych publikacji. To rozwiązanie uniwersalne, wybierane nie tylko do kilkudziesięciostronicowych książek, ale też do wszelkiego rodzaju przewodników, instrukcji, magazynów. Wytrzymałe i estetyczne, choć nie wymagają dużych kosztów czy długiego czasu produkcji. Opcja zadrukowania okładki daje wiele możliwości dopasowania szaty graficznej.

• Oprawy miękkie szyto-klejone – mają bardzo podobne właściwości do poprzednio omówionych, jednak dzięki zastosowaniu dodatkowego szycia nićmi zyskują nieco więcej wytrzymałości. 

• Oprawy twarde szyte nićmi – eleganckie i bardzo odporne na zniszczenia. Mogą być użytkowane latami, a ich solidna konstrukcja zachowa swoje właściwości. Estetyczna okładka sprawdza się zarówno w prestiżowych wydaniach, jak i albumach, pamiątkowych drukach czy bardzo estetycznych terminarzach. 

• Sztancowanie – inaczej nazywane wykrawaniem. Polega na wycięciu wybranego kształtu. Ten sposób stosuje się do skomplikowanych projektów, w których prosta gilotyna introligatorska nie zapewnia odpowiedniego efektu. Podczas sztancowania możliwe jest wykonanie nie tylko ozdobnego brzegu druku, ale również wycięcie elementów w taki sposób, aby ich otwory stanowiły dodatkową ozdobę. Pozwala również na wytłoczenie pożądanych wzorów. Usługa ta znajduje zastosowanie w drukach okolicznościowych, folderach i ulotkach, voucherach, kopertach oraz materiałach promujących firmę.

• Bigowanie – czyli tworzenie rowków w materiale w taki sposób, aby tworzyły łatwo zginające się załamania lub ozdobne żłobienia. Służą przede wszystkim ułatwieniu składania materiału. Bigowanie stosuje się na przykład przy drukowaniu ulotek, folderów, zaproszeń. Tak wykonane zagięcia są nie tylko praktyczne, ale też estetyczne.

• Rycowanie – stosuje się je przede wszystkim w produkcji naklejek. Technika ta polega na nacięciu podłoża w taki sposób, aby jednocześnie nie przeciąć warstwy z grafiką. Dzięki temu naklejki w łatwy sposób można oddzielić od zabezpieczającego podłoża.

• Perforowanie – nacinanie materiału w taki sposób, aby umożliwić łatwe oderwanie pożądanej części. Mogą być to nacięcia w postaci odcinków lub kropek. Stosowane są w produkcji takich druków jak odrywane kupony, ulotki czy bony rabatowe.

Warsztaty introligatorskie dają wiele możliwości dopasowania typu oprawy do wydruku i indywidualnych preferencji. Doświadczony zespół drukarni z pewnością okaże się pomocny w podjęciu decyzji o wyborze typu oprawy.